اخیراً کتاب عکسهای دکتر علی شریعتی به همت دخترش مونا شریعتی در ایران به چاپ رسیده. اسم این کتاب عکس، " آخرین تصویر " هست که شامل عکسهایی از دوران نوجوانی تا درگذشت دکتر علی شریعتیه.
نشر این کتاب مصادف شد با بیست و هشتمین سالروز درگذشت دکتر شریعتی (29 خرداد) که به این مناسبت در حسینیه ارشاد تهران مراسم بزرگداشت ایشون رو با عنوان "شریعتی و دغدغه های نسل جوان" با حضور جمعی از جوانان برگزارشد. خوشبختانه تونستم که با خود مونا درباره این کتاب عکس صحبت کنم...


گفتگو با مونا شریعتی

مونا: انگیزه اصلی ما از انتشار این آلبوم این بود که از زاویه ای متفاوت به زندگی دکتر شریعتی نگاه کنیم. در واقع نگاهی به زندگی او از جهاتی که تا حالا بررسی نشده.


عروسی دکتر علی شریعتی

توی این عکس ها، شاید اولین باری باشه که ما زندگی روزمره دکتر شریعتی رو می بینیم! حتی عکس های خصوصی و شخصی ایشون . به نظر میاد دکتر علی شریعتی با اون چیزی که ما در کتاب ها درباره اش می خوندیم فرق داره، درسته؟

نمی شه گفت فرق!درواقع ابعاد مختلف شخصیتی او شناخنه نشده. انگیزه ما هم همین بوده که این موضوع رو یادآوری کنیم. خود دکتر هم در نامه ای به احسان ( پسر دکتر شریعتی ) میگه "زندگی من به پنج دوره پنج ساله تقسیم میشه. ولی متاسفانه مردم فقط یک دوره از اون رو می شناسند."

دوره اول، دوره نوجوانیه، دوره رمانتیزم و عشق و عرفان مثل هر نوجوان دیگه، به جمع آوری شعر و کلمات عارفان می پردازه و یک محفل ادبی شعر نو تشکیل می ده که با شروع نهضت دکتر مصدق این دوره پایان می پذیره و علایق سیاسی او پررنگ نر می شه. بعدها به پاریس میره و به قول خودش "دوره دوم زندگیش" شروع میشه.


دکتر علی شریعتی در زندان

در پاریس به تحصیل می پردازه و همزمان با گرفتن دکترا کارهای سیاسی می کنه، که از جمله اون دسته از فعالیتهائیه که در کنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی داشته.

دوره سوم زندگی شریعتی وقتیه که به ایران بر می گرده و در مشهد، در دانشگاه تدریس می کنه.

و بعد دوره چهارم که معروف ترین دوره زندگی دکتره . در این دوره است که مردم او رو می شناسند، دوره حسینه ارشاد.
البته خودش هم میگه دوره پنجم دوره بعد از زندانه که به قول خودش "امروز من دوره جدیدی رو آغاز می کنم، دوره هجرت و شهادت".

عکس ها رو که نگاه می کنیم می بینیم دکتر بعد از بازگشت از زندان در سال 1352 به کل تغییر کرده و چهره ای تکیده داره. خودت خاطره ای از این دوران داری؟ چون طبیعتاً تو تا سن پنج سالگی دکتر رو میشناختی!

بله. من خاطره ای دارم، اما خیلی گنگ! اون روزها توی خانواده تشویش زیادی بود واینطور که می گن، هر وقت که به ملاقات او می رفتیم من خیلی عصبی می شدم و گریه می کردم.

چیزی که یادمه اینه که روزی که دکتر از زندان آزاد شد، همه توی اطاق نشسته بودیم و دکتر از بیرون اطاق به من اشاره کرد که بیا. من رو بقل کرد و من خیلی خوشحال شدم که انگار اول این راز رو به من گفته!...

ولی یادمه که خیلی وقتها که دکتر از زندان می آمد، من نمی شناختمش وبه مادرم می گفتم این آقا کیه؟ بخصوص این اواخرکه چهره دکتر به خاطر حبس سال های آخر در سلول انفرادی به اسم "کمیته مشترک ضد خرابکاری" بسیار شکسته شده بود.

در زندان دکتر به شدت تحت فشار جسمی و روحی بود. حدود یکسال در سلولی بود که هیچ پنجره ای نداشت جز دریچه ای روی در. خاطراتی هم که من دارم اتفاقاً به همین دوران بر میگرده.

که این موضوع میشه در حدود ده دوازده ورق آخر این کتاب. عکس های جالب دیگه ای هم هست. عکس های دانشجویی، عروسی و خانوادگی دکتر. تو مشکلی برای چاپ بعضی از این عکس ها نداشتی؟

54 تا از عکس ها، که قسمت بزرگی از خاطرات بود، اجازه چاپ پیدا نکرد!


عکسی که چاپ نشد

کدوم عکس ها؟

بیشتر مربوط می شد به دوران دانشجویی و آشنایی با مادرم که دوره جالبی هم بوده. چون خود ازدواج دکتر در دوره خودش، یک سنت شکنی بود!

چرا عروسی دکتر شریعتی سنت شکنی بود؟

از این جهت که خانواده پدرم مذهبی و سنتی بودن، ولی مادرم خانواده ای مذهبی ولی مدرن داشت که حجاب نداشتن و ازدواج دکتر با مادرم در شهر مذهبی مشهد اون زمان، یک انقلاب به حساب می آمد. پدرم کلا هیچوقت به مصلحت فکر نمی کرد!

این عکس ها رو چه کسانی گرفتن؟ آیا همه اونها از آلبوم خانوادگیه و کلاً عکس ها رو چطور جمع آوری کردین؟

بیشتر این عکس ها مربوط میشه به آلبوم خانوادگی. تعدادی از اونها هم از دوستان و آشنایان جمع آوری شده. خیلی علاقه داریم اگر کسی عکسی از دکتر داره به دست ما برسونه که در دراز مدت، ما اونها رو به آلبوم اضافه کنیم. البته بعضی از عکس ها شرح نداره، به خاطر اینکه ما خیلی از اونها رو نمی شناسیم.

مونا جان، می خواستم یک سوال جوانانه ازت بپرسم! دکتر شریعتی به کدوم موسیقی علاقه داشتن؟

دکتر علاقه شدیدی به موسیقی داشت، به خصوص موسیقی کلاسیک...عبدالوهاب شهیدی و از خواننده های خارجی، شارل آزناوور و ادیت پیاف فرانسوی به حدی دوشت داشت که همیشه صداشو از ضبط صوت پدرم می شنیدم.

برای آخر کلام هم دوست دارم یک سوال تکراری بکنم... برای خودت کدوم عکس توی این کتاب جالب تره؟



برای من به عنوان یک جوان، تصویری که پدر و مادرم در حیاط دانشکده ادبیات مشهد کنار هم هستند از همه جالب تره. اون دوران، دوران نامزدی پدر و مادرم بود. مخصوصاً اینکه مادرم از این عکس خاطره جالبی داره. اون روز، روز فارغ التحصیلی پدر و مادرم بود.

تو این عکس می بینیم که مادرم مدرک تحصیلی دستشه در حالی که پدرم مدرک رو پشت سرش قایم کرده! مادرم شوخی می کنه و میگه "من این مدرک رو جوری دستم گرفتم که توی عکس معلوم بشه، اما دکتر آنقدر این مسئله براش سطح پایین بود که اون رو پشت خودش قایم کرده!"

برای دیدن عکس ها روی لینک های زیر کلیک کنید:

گزینه آلبوم 1: http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2005/06/050621_she-gallery-shariati1.shtml

گزینه آلبوم 2 :http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2005/06/050621_she-gallery-shariati2.shtml